Vaak hebben mensen geen idee dat ze nog last hebben van moeilijke of traumatische herinneringen of ervaringen. Ze ervaren enkel dat ze het nu lastig hebben. Soms ervaren ze hun gedachten en gevoelens als “juist” in de huidige situatie. Ze voelen zich bijvoorbeeld verwaarloosd als een vriendin niet snel terugbelt, en denken dan echt dat die vriendin hen niet graag ziet. Ze zien hun gedachten en gevoel als het ware als de realiteit. Of ze weten wel dat die gedachte niet klopt, maar denken dan dat dat gewoon een foutje is in hun systeem of hun hersenen, dat ze anders moeten denken, maar dat dat niets te maken heeft met de ervaringen die ze vroeger hebben meegemaakt.
Dat is logisch, want meestal is het ook niet zo dat mensen op zo’n moment terugdenken aan herinneringen van vroeger. Soms hebben mensen die traumatische situaties hebben meegemaakt flashbacks of opdringerige herinneringen, maar dat is zeker niet altijd zo. Een situatie roept dan gewoon bepaalde gedachten en gevoelens op, maar absoluut geen herinneringen aan vroeger. Dus dan denken ze dat dat er ook absoluut niets meer mee te maken heeft.
Dat klopt nochtans niet helemaal. Het kan natuurlijk zo zijn, maar vaak liggen er wel bepaalde ervaringen aan de basis van “niet-helpende” overtuigingen of negatieve gevoelens die in je volwassen leven opduiken. Hoe komt dat dan, als we daarbij helemaal niet meer aan vroegere herinneringen of periodes uit ons leven denken?
Dat heeft te maken met het verschil tussen expliciete en impliciete herinneringen. In het expliciete geheugen zitten alle concrete herinneringen die je hebt, je autobiografisch geheugen, de beelden en verhalen die je nog kan ophalen van vroeger, naast feitenkennis. Maar daarnaast bestaat ook nog het impliciete geheugen, dat meer bestaat uit non-verbale informatie, zintuiglijke aspecten, emoties en “lichaamsherinneringen”. Het is informatie die we hebben opgeslagen doorheen ons leven en allerlei ervaringen, maar niet specifiek als een autobiografische herinnering is opgeslagen. Het gaat dan bijvoorbeeld om het procedureel geheugen, waar alle informatie is opgeslagen van “hoe we dingen moeten doen”, zoals fietsen, je veters knopen, etc. Je lichaam weet gewoon hoe het dat moet doen, zonder dat je misschien nog precies weet hoe en wanneer je dat geleerd hebt.
Net zoals je autobiografische en feitelijke kennis, is ook het impliciete geheugen mee verantwoordelijk voor hoe je je leven en je ervaringen organiseert en structureert, voor de manier waarop je de wereld, anderen en jezelf ervaart. Dus ook deze soort informatie wordt opgeroepen wanneer we in ons volwassen leven bepaalde dingen ervaren. Maar waar we autobiografische herinneringen vaak duidelijk herkennen als “iets wat op een bepaald moment in ons leven is gebeurd, in het verleden”, is dat bij impliciete herinneringen niet zo - die worden ervaren als “in het hier-en-nu”. Dus de emoties ( bijv. verdriet, angst of een eenzaam gevoel), zintuiglijke informatie en lichaamsgewaarwordingen (bijv. druk op de borst of de neiging om te willen weglopen) worden ervaren als reacties op de huidige situatie, terwijl het soms eigenlijk informatie is die is ontstaan in bepaalde periodes van ons leven, bij bepaalde ervaringen, en die nu gewoon terug wordt opgeroepen.
Als we ons bijvoorbeeld niet goed voelden in de groep op school, of uitgesloten werden, kan dat de gedachten doen ontstaan dat er iets mis is met ons, dat we niet leuk genoeg zijn en niet graag gezien worden. Dat wordt dan, samen met het gevoel (bijv. eenzaamheid of verdriet) en lichamelijke reacties (bijv. de neiging je te willen verstoppen) opgeslagen in je impliciete geheugen, wat weer opgeroepen wordt als een vriendin niet terugbelt. De situatie van nu roept weer die oude informatie op, maar de expliciete herinnering van wat er toen gebeurd is blijft buiten beeld.
Om minder last te hebben van die negatieve overtuigingen en gevoelens, moeten we dus alert zijn op dat soort “oude” informatie in ons brein. En ons ervan bewust zijn dat het niet is omdat we niet vaak terugdenken aan vroeger, dat ook wil zeggen dat die ervaringen geen invloed meer hebben op hoe we denken en voelen.
Het goede nieuws? Ons brein blijft tot op late leeftijd flexibel, en ook informatie in ons impliciete geheugen kan nog gewijzigd worden, door nieuwe dingen te leren.
Ben je nieuwsgierig geworden, wil je meer informatie of heb je hier hulp bij nodig?
Laat hieronder of op mijn Facebookpagina een reactie achter, contacteer me via e-mail, of vraag een eerste gesprek aan via het formulier op de website.