"What does not kill me, makes me stronger," zei Nietzsche ooit. Ik heb me lang afgevraagd of dat inderdaad zo is. Wanneer mensen, zeker op jonge leeftijd, in moeilijke omstandigheden opgroeien en veel negatieve ervaringen meemaken, kan dit hun weerbaarheid erg aantasten. Vaak kost het hen veel moeite om gewoon nog maar te overleven, laat staan te groeien en te bloeien.
Elk leven bestaat echter uit vallen en opstaan, en vaak vinden mensen wél manieren om om te gaan met het leed dat ze ervaren hebben. Onderzoek geeft aan dat mensen die moeilijke dingen meemaken, een hele tijd hierna ervaren dat ze hieruit hebben bijgeleerd, dat ze nieuwe mogelijkheden gaan zien, hun relaties met anderen meer gaan waarderen, dat hun persoonlijkheid sterker wordt en dat ze het leven meer gaan appreciëren. Ze krijgen vaak meer doorzettingsvermogen, worden behulpzamer en genereuzer, en ervaren meer liefde en een doel in hun leven.
Wil dat dan zeggen dat we ons niet verdrietig of boos mogen voelen over wat we hebben meegemaakt? Dat we maar wat sterker moeten zijn er gauw overheen moeten komen? Weerbaarheid wil niet zeggen dat je geen moeilijkheden of emotionele pijn ervaart. In tegendeel, verdriet en pijn zijn onlosmakelijk verbonden met trauma's en negatieve ervaringen. Er overheen komen en er misschien zelfs door groeien heeft tijd nodig, soms veel tijd. Maar deze ervaringen van weerbaarheid en groei geven ook hoop.
Hoe kun je er nu voor zorgen dat tegenslagen in je leven je niet neerhalen, maar dat je er net sterker uitkomt? De American Psychological Association geeft 10 tips:
1. Reik uit naar anderen. Goede relaties met familie, vrienden of mensen van je buurt zijn belangrijk. Durf om hulp vragen of biedt zelf hulp aan mensen in nood.
2. Zie tegenslagen niet als onoplosbare problemen. Je kunt wat er gebeurd is niet veranderen, maar je kunt er wel op een andere manier tegenaan kijken. Heb aandacht voor wat er wel nog goed loopt in je leven en voor kleine veranderingen in de goede richting.
3. Accepteer verandering als een deel van je leven. Veranderingen kunnen kansen afsluiten, maar openen de weg naar nieuwe horizonten. Sommige omstandigheden kun je niet veranderen, maar heb aandacht voor wat je wél kunt veranderen.
4. Werk naar je doelen toe. Vraag je af waar je naartoe wil met je leven en stel jezelf realistische doelen. Deel deze op in kleine stappen die voor jou haalbaar zijn. Een goede vraag hiervoor (die ook vaak wordt gebruikt in oplossingsgerichte therapie) is: "Wat kan ik vandaag doen om mij 1 klein stapje richting mijn doel te brengen?"
5. Onderneem actie. Problemen verdwijnen meestal niet gewoon door ze te negeren of door je blijvend zorgen te maken.
6. Heb oog voor zelfontwikkeling. Mensen leren vaak bij als gevolg van moeilijke omstandigheden, waardoor ze groeien op vlak van relaties, sterkte, een gevoel van zelfwaardering, spiritualiteit, etc. Heb hier aandacht voor.
7. Kijk positief naar jezelf, vertrouw op je instinct en je eigen vermogen om je problemen op te lossen.
8. Behoud perspectief. Hoe ernstig de dingen die je meemaakt ook kunnen zijn, kijk ook naar de bredere context en op lange termijn. Hoe kan je situatie eruit zien binnen 1, 5 of 10 jaar?
9. Blijf hoopvol en optimistisch over de toekomst. Probeer te visualiseren wat je wel wil, in plaats van je zorgen te maken.
10. Zorg voor jezelf. Heb aandacht voor wat je lichaam nodig heeft en voor wat je energie geeft. Zo sta je sterk wanneer je met een tegenslag te maken krijgt. Eigenlijk zou dit laatste punt nummer 1 moeten zijn ;)
Dit zijn natuurlijk maar 10 algemene tips om je te inspireren. Kijk vooral naar wat jij zelf nodig hebt, wat jou helpt om om te gaan met de dingen des levens. Waarschijnlijk zijn er al een heel aantal dingen die je doet. Het kan helpen om eens te kijken naar wat je al hebt gedaan om met moeilijke omstandigheden om te gaan, en wat jou echt hielp. Want: "Als iets werkt, doe er dan meer van." (Niet voor niets een van de basisprincipes van oplossingsgerichte therapie.)
Bronnen:
Growth Initiative - een onderzoeksproject van de University of Pennsylvania en Wake Forest University.
The Road to Resilience - American Psychological Association