Vandaag heb ik 2 afspraken die niets met het werk te maken hebben (het is dan ook mijn vrije dag vandaag). Eerst naar de kinesist, en dan een eerste sessie yoga-therapie. Dat kan niet zo speciaal lijken, maar voor mij is dat heel waardevol, twee afspraken waar ik even alleen met mijn lichaam kan en moet bezig zijn.
Waardevol, en relatief nieuw. De eerste keer dat ik yoga deed, ongeveer 10 jaar geleden, ontdekte ik mijn lichaam eigenlijk voor het eerst. Het was de eerste keer dat ik echt, op een positieve en aandachtige manier, met mijn lichaam bezig was. Daarvoor had ik - zoals veel mensen met een geschiedenis van trauma - een heel moeilijke relatie met mijn lichaam. Het grootste deel van de tijd negeerde ik gewoon dat ik een lichaam had - ik was er totaal niet mee bezig, ik zat altijd maar in mijn hoofd. En de rest van de tijd wenste ik dat ik geen lichaam had, en was ik er heel slecht voor aan het zorgen.
En dat zie ik bij veel van mijn cliënten, die moeilijke relatie met hun lichaam. Ofwel zijn ze helemaal afgesneden van hun lichaam, en lijken ze zich niet bewust van wat er zich in hun lichaam afspeelt, ofwel zijn ze hypergefocust op hun lichaam en panikeren ze om het minste wat ze voelen.
En dat is logisch, want trauma’s zijn niet zomaar gebeurtenissen die je overkomen, ze overkomen jou in dat lichaam waarin je zit. En je lichaam blijft dus de herinneringen aan wat je meemaakte dragen, niet alleen expliciet (in de vorm van echte herinneringen), maar ook impliciet (in de vorm van stress, emoties, houdingen...). Dat kan soms heel overweldigend zijn, en je helemaal overnemen, bijvoorbeeld in de vorm van paniekaanvallen. En dus voelt het voor heel wat mensen het veiligste om zich dan maar gewoon af te sluiten, en niets meer te voelen.
Dat voelt veiliger, maar tegelijk mis je zo ook een belangrijke bron van informatie. Je lichaam geeft je namelijk ook belangrijke informatie over wat je voelt, hoe je je verhoudt tot dingen of mensen, wat je wil doen, wat je belangrijk vindt, en wat je behoeften zijn. Als we dat niet meer kunnen voelen, zijn we ons kompas kwijt, en lijken we een stuurloos bootje op de zee. Ofwel worden we met elke golf van emotie meegesleurd, ofwel zitten we ergens midden in een uitzichtloze zee en hebben we geen idee waar we naartoe willen of moeten.
Yoga kan een goede manier zijn om terug je lichaam wat te leren voelen, en er op een goede manier mee om te gaan. Maar een groepsles yoga kan voor veel mensen een veel te grote stap zijn. Toen ik stage deed op de PAAZ-afdeling in het Erasmus-ziekenhuis, waren er heel wat patiënten voor wie de relaxatie- en yogatherapie te confronterend waren.
Dan is het belangrijk om met kleine stapjes je terug bewust te gaan worden van je lichaam. Te voelen hoe je voeten op de grond voelen, bijvoorbeeld. Of hoe je lichaam op de zetel of je bed rust. Te voelen waar je ademhaling naartoe gaat, naar je buik, of hoog in je borstkas. Te voelen waar je spanning opmerkt in je lichaam, en hoe dat dan precies voelt. Of net waar je rust, ontspanning of een positief gevoel opmerkt in je lichaam. Te voelen in welke houding je staat, stevig of wankel, groot of klein.
(En daarom vind ik EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) ook zo’n waardevolle therapeutische techniek om mee te werken: omdat het niet enkel met je gedachten en herinneringen werkt, maar ook met je emoties en met je lichaam. We staan daarbij elke keer bewust stil bij wat een gebeurtenis uit het heden of verleden bij je oproept, niet enkel op vlak van gedachten en emoties, maar ook wat je voelt in je lichaam. Zodat je je er meer van bewust wordt, en zodat het kan gaan veranderen: terug dingen durven voelen, of oude spanningen loslaten, bijvoorbeeld. Dan kan je lichaam terug als een kompas gaan werken, in plaats van je over te nemen of op automatische piloot te leven.)