We hebben weer ruzie gemaakt. En dan wil ik echt alleen nog maar dood. Ik stond klaar aan het raam om te springen. Wat voor zin heeft dit nog? Zo’n leven en zo’n relatie wil ik niet! Uiteindelijk is de politie moeten langskomen.
Elke keer wanneer mijn cliënte ruzie maakt met haar man, zegt ze dit.
Andere weken lijkt alles goed te gaan, gelooft ze in de relatie, in het feit dat haar man haar graag ziet.
Herken je dit? Dat je soms echt helemaal niets meer van jezelf begrijpt, het ene moment denk je dit en voel je je zus, het andere moment kan het helemaal anders zijn. En zo word je heen en weer geslingerd tussen blijven en weggaan, contact zoeken met anderen en mensen wegduwen, jezelf ok vinden en jezelf verachten, willen stoppen met drinken en het toch niet kunnen.
En dat kan zo verwarrend en vermoeiend zijn.
Iedereen heeft dat wel een beetje, dat je je afhankelijk van het moment of de context anders kunt voelen of voordoen. Iedereen heeft wel verschillende aspecten aan zijn persoonlijkheid, iedereen vervult verschillende rollen.
Maar bij mensen die heel moeilijke of traumatische dingen hebben meegemaakt, gaat het verder dan dat. We spreken dan van structurele dissociatie van de persoonlijkheid, waarbij je persoonlijkheid door de dingen die je hebt meegemaakt, in stukjes is opgedeeld die niet meer goed geïntegreerd zijn.
Dat heeft te maken met de stressrespons, die ons in leven houdt tijdens moeilijke of gevaarlijke gebeurtenissen, maar er wel voor zorgt dat ons geheugen en onze verwerkingscapaciteit blokkeren. En het heeft er ook mee te maken dat we onszelf wel wat moeten opsplitsen, om te kunnen verderleven na wat er gebeurd is, en zeker wanneer we chronisch of langdurig in een onveilige situatie blijven zitten, zoals bij kinderen vaak het geval is.
Er is immers een stukje in onszelf dat gewoon moet blijven functioneren alsof er niets aan de hand is. Dat zich wel mòet blijven richten op het dagelijks leven en goed functioneren, naar school gaan, werken, contact met je gezin en vrienden aangaan, eten… Om dat te kunnen, moet dat stukje in je zich wel afsplitsen van al die traumatische gebeurtenissen en herinneringen. Want als je daar de hele tijd mee bezig bent, lukt het gewoon niet.
Daarmee zijn die traumatische gebeurtenissen en herinneringen natuurlijk nog niet weg. Die zijn er ook nog altijd. En typisch aan traumatische herinneringen is dat ze impliciet blijven aanvoelen alsof het trauma nog steeds bezig is - alsof je nog altijd in gevaar bent. Die traumatische herinneringen bijven dus steken in het verleden en de overlevingsmechanismen die toen nodig waren om jezelf te beschermen. Wanneer er dan impliciet of expliciet zo’n traumatische herinnering bovenkomt (dat kan ook onbewust zijn), ga je automatisch terug de overlevings- en beschermingsreactie krijgen die je toen ook had.
En om het nog ingewikkelder te maken, zijn er heel veel mogelijke beschermings- en overlevingsreacties die mensen hanteren. En dus ook heel veel verschillende reacties die kunnen bovenkomen wanneer we getriggerd worden.
Wanneer mensen in gevaar zijn, kunnen ze hulp inroepen. Ze kunnen vechten of vluchten. Ze kunnen bevriezen, of zich onderwerpen (pleasen), of zich dood houden.
En zo kan het dus zijn dat je je op heel wat momenten heel ok voelt, en er vrij goed in slaagt om normaal te functioneren op je werk, als ouder, of in je relatie. Op andere momenten word je misschien getriggerd, komt er impliciet een traumatische herinnering boven, waarbij jij hebt geleerd te moeten vechten - waardoor je je agressief gaat gedragen en mensen van je wegduwt. Of waarbij je hebt geleerd dat het beter is om je te onderwerpen en te doen wat van je gevraagd wordt, waardoor het niet meer lukt om voor jezelf op te komen.
Dit begrijpen kan helpen om jezelf wat beter te begrijpen. Als je dingen doet of denkt waarvan je merkt dat ze je niet helpen om te bereiken wat je eigenlijk zou willen bereiken, zoals boos worden als je eigen verbinding wil, of drinken terwijl je weet dat je dat beter niet zou doen, of verstijven van angst terwijl je rationeel wel weet dat dat niet nodig is, kan het goed zijn om eens na te gaan bij jezelf hoe die reactie jou probeert te beschermen. We doen die dingen niet zomaar, we doen ze omdat die reactie ooit nodig was om ons te beschermen en te verdedigen, om ons in leven te houden! Als je begrijpt hoe dat ooit nodig was, lukt het vaak beter om dat stukje van jezelf te begrijpen, te accepteren, en er beter mee te leren omgaan. Hoe je dat stukje van jezelf, dat eigenlijk nog altijd heel bang is, kan geruststellen, en manieren kunt zoeken die in het heden beter werken om te bereiken wat je nodig hebt.
PS.: Structurele dissociatie is een term van Suzette Boone, Kathy Steele en Onno van der Hart. Wil je meer weten? Lees dan hun boek, “Omgaan met traumagerelateerde dissociatie”. Ook interessant: “Innerlijke zelfvervreemding overwinnen na trauma,” van Janina Fisher.
Ben je nieuwsgierig geworden, wil je meer informatie of heb je hier hulp bij nodig?
Laat hieronder of op mijn Facebookpagina een reactie achter, contacteer me via e-mail, of vraag een eerste gesprek aan via het formulier op de website.